Bezpieczeństwo i kontrola dziecka w sieci

Dzieci i młodzież mogą paść ofiarą różnych form nadużyć w Internecie, takich jak:

Cyberprzemoc: jest to naruszenie praw dziecka. UNICEF definiuje cyberprzemoc jako wykorzystywanie wiadomości elektronicznych do nękania, grożenia lub atakowania innej osoby. Ta forma nadużyć online jest ściśle związana z mediami społecznościowymi lub platformami komunikatorów internetowych. W przeciwieństwie do nękania, które ma miejsce w trybie offline, nękanie online może podążać za dzieckiem, gdziekolwiek się uda, i czasami może wydawać się, że nie ma ucieczki ani bezpiecznej przestrzeni. Podczas przeglądania Internetu dzieci mogą być narażone na mowę nienawiści i treści pełne przemocy – w tym wiadomości, które namawiają do samookaleczenia, a nawet samobójstwa.

Przykład: dziecko przeglądając profile swoich znajomych na mediach społecznościowych i natrafia na mowę nienawiści. Komentuje post i wyraża swoje zdanie. Następnie staje się ofiarą hejtu ze strony internetowych trolli.

Znęcanie się emocjonalne: obejmuje ono każdy rodzaj znęcania się, który ma związek z ciągłym znęcaniem się emocjonalnym nad dzieckiem. Może się ono zdarzyć zarówno w Internecie, jak i poza nim.

Przykład: Dziecko otrzymuje wiadomości, w których ktoś próbuje wzbudzić w nim poczucie winy, lub je szantażuje.

Grooming: Międzynarodowe Centrum ds. Zaginionych i Wykorzystywanych Dzieci (ICMEC) definiuje grooming jako proces, w którym osoba dorosła buduje relację z dzieckiem, aby ułatwić kontakt seksualny. Dzieci i młodzież mogą być groomingowane online lub twarzą w twarz przez nieznajomego lub kogoś, kogo znają.

Przykład: Dziecko otrzymuje wiadomość od nieznajomego na grupie związanej z grą komputerową. Po nawiązaniu relacji rozmówca zaczyna kierować rozmowę na tematy związane z kontaktami seksualnymi.

Nadużycia seksualne: to sytuacja, gdy dziecko, lub młoda osoba jest zmuszana lub podstępem nakłaniana do aktywności seksualnej. Nadużycia seksualne mogą mieć miejsce online – na przykład dziecko może być zmuszane do tworzenia, oglądania lub udostępniania obrazów, lub filmów przedstawiających nadużycia, a także do udziału w aktywnościach seksualnych w rozmowach online.

Przykład: Dziecko może otrzymywać w wiadomościach materiały dla dorosłych.

Wykorzystywanie seksualne: jest to rodzaj nadużycia seksualnego. Nigdy wcześniej przestępcy seksualni wobec dzieci nie mogli łatwiej kontaktować się ze swoimi potencjalnymi ofiarami, udostępniać zdjęć i namawiać innych do popełniania przestępstw. Nowoczesna technologia i globalizacja sprawia, że potencjalny przestępca ma dostęp do milionów dzieci na całym świecie. Dzięki temu może stosować techniki spray&pray i liczyć na to, że któreś dziecko zainteresuje się korespondencją z internetowym „kolegą”. Ponadto, dzieci mogą być ofiarami poprzez produkcję, dystrybucję i konsumpcję materiałów związanych z wykorzystywaniem seksualnym lub mogą być przygotowywane do wykorzystywania seksualnego, a sprawcy próbują spotkać się z nimi osobiście lub namawiać je do treści o charakterze pornograficznym.

Przykład: Nieznajomy podszywa się pod kogoś i nawiązuje relację z dzieckiem, a następnie żąda, aby jego ofiara wysłała mu nieodpowiednie zdjęcia, lub filmy. W innym wariancie nieznajomy umawia się na spotkanie z dzieckiem.

Drapieżniki: niestety, wielu dorosłych użytkowników sieci używa Internetu do atakowania dzieci. Dzieci powinny być ostrożne wobec nieznajomych zarówno w prawdziwym życiu, jak i wobec innych internautów. Nieznani internauci, którzy zaczynają korespondencję z dziećmi mogą przejawiać niebezpieczne intencje. Internetowi drapieżcy często wykorzystują nowoczesną technologię, aby atakować dzieci, co może doprowadzić do wielu strat zarówno materialnych, jak i emocjonalnych.

Przykład: Internetowy psychopata nawiązuje relacje z dziećmi, aby wyłudzać od nich dane i informacje dotyczące, np. tego kiedy są same w domu, a następnie wykorzystują te dane, aby skrzywdzić swoją ofiarę.

Zniszczona reputacja: twoje dziecko może przypadkowo wysłać wiadomość lub opublikować aktualizację statusu, która jest krępująca, szkodliwa dla jego reputacji lub której później będzie żałować. Materiały umieszczone w sieci pozostają tam na zawsze. Czasami nie da się ich usunąć. Upewnij się, że Twoje dziecko rozumie trwałość Internetu i jest świadome rzeczy, którymi się dzieli w sieci.

Przykład: Drapieżca pozyskuje materiały kompromitujące swoją ofiarę, a następnie wykorzystuje je do tego, aby zniszczyć jej reputację.

Oszustwa internetowe: powszechność sieci sprzyja wielu technikom oszustw i manipulacji, takich jak phishing, catphishing, sharenting, nadużyć seksualnych i rozprzestrzeniania złośliwego oprogramowania. Dzieci mogą łatwo wpaść w te oszustwa, zwłaszcza jeśli nie wiedzą, na co uważać; koniecznie naucz swoje dziecko o typowych oszustwach w Internecie i o tym, co może zrobić, aby ich uniknąć.

Przykład: Dziecko przekazuje dane logowania do swojego konta w grze online, w które zainwestowało setki godzin rozgrywki i realne środki na paczki, skiny lub inne cyfrowe przedmioty, ponieważ oszust obiecał mu jakieś zasoby. Przestępca przejmuje konto, kradnie przedmioty i wystawia je na sprzedaż, za realną walutę.

Kradzież tożsamości: kradzież tożsamości jest ogromnym problemem w Internecie, ponieważ sieć zapewniła złodziejom więcej sposobów niż kiedykolwiek na kradzież prywatnych informacji identyfikacyjnych. Dzieci są jednymi z najczęstszych celów kradzieży tożsamości ze względu na ich czyste kartoteki, więc zawsze powinieneś wypatrywać ostrzegawczych znaków, że Twoje dziecko stało się celem.

Przykład: Oszust przejmuje konto dziecka na social mediach, a następnie wykorzystuje je do popełniania kolejnych przestępstw.

Bezpieczeństwo dzieci w Internecie może zostać naruszone na wiele sposobów. Cyberprzestępcy mogą, np. pisać do nieletnich w mediach społecznościowych, uzyskać ich dane kupując dane z wycieków, lub rozprzestrzeniać w sieci złośliwe oprogramowanie. Poniżej krótko scharakteryzujemy przykładowe sytuacje, na które mogą natknąć się dzieci podczas korzystania z Internetu.

Bezpośredni kontakt: Cyberprzestępcy mogą kontaktować się z dziećmi za pomocą mediów społecznościowych. Po zdobyciu ich zaufania, niebezpieczni drapieżcy mogą np. dążyć do spotkania, prosić o niestosowne zdjęcia, lub zażądać danych swojej ofiary. Ponadto cyberprzestępcy dzięki pozornie błahym rozmowom mogą uzyskać informacje dotyczące tego, gdzie w domu ofiary przechowywane są kosztowności, kiedy w domu nie ma mieszkańców i kiedy dziecko jest bez opieki dorosłych.

Złośliwe oprogramowanie: Cyberprzestępcy rozsiewają w sieci złośliwe oprogramowanie i liczą na to, że trafią one do potencjalnych ofiar. Dziecko, które pobierze piracką grę, kliknie w złośliwą reklamę na stronie z darmowymi filmami, lub otworzy złośliwy załącznik, może pobrać na swoje urządzenie wirusa, trojana, oprogramowanie ransomware, lub spyware. Dzięki temu cyberprzestępca będzie mógł nie tylko skraść wszystkie dane swojej ofiary, lecz także pozyskać kompromitujące je materiały, które będzie mógł wykorzystać do zastraszania dziecka.

Wycieki danych: Dzieci bardzo często pozostawiają po sobie bardzo duży cyfrowy ślad i nie stosują podstawowych zasad cyberhigieny, np. korzystają na wielu kontach z jednego hasła. Cyberprzestępcy mogą uzyskać dostęp do paczki danych z wycieku i dzięki temu przejąć wszystkie konta swojej ofiary. Następnie mogą wykorzystać facebooka ofiary do tego, aby rozpowszechniać kampanie phishingowe wśród znajomych dziecka. Dzięki temu uzyska jeszcze więcej potencjalnych ofiar.

Materiały przedstawiające wykorzystywanie seksualne dzieci (CSAM) w liczbach

Według prac Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), co roku 200 milionów dzieci pada ofiarą molestowania seksualnego (UNESDOC, 2019). Duża część tego molestowania ma miejsce w Internecie lub jest rejestrowana i rozpowszechniana cyfrowo. Baza danych Child Sexual Exploitation (Wykorzystywanie seksualne dzieci) INTERPOLU zawiera ponad 1,5 miliona zdjęć i filmów, które łącznie rejestrują molestowanie ponad 19 400 ofiar na całym świecie (UNESDOC, 2019). Uznaje się, że liczby te stanowią jedynie niewielką część wszystkich dostępnych przypadków CSAM i że wiele z nich pozostaje niewykrytych.

Według Internet Watch Foundation (IWF) ofiara ma zazwyczaj od 11 do 13 lat (55%) lub mniej niż 10 lat (39%) (tylko 5% ma 14-15 lat). Większość materiałów CSAM przedstawiała dziewczęta (78%), podczas gdy chłopcy są reprezentowani tylko w 17% (4% przedstawiało obie płcie). Prawie jedna czwarta wszystkich internetowych CSAM w 2018 r. (23%) była najcięższego rodzaju, w tym obrazy gwałtu i tortur (Puddephatt, Hargreaves, 2019).

Co należy zrobić, jeśli dziecko zgłosi przypadek nadużycia w Internecie?

Dzieci i młodzież mogą ujawnić nadużycia w dowolnym momencie, dlatego ważne jest, aby wiedzieć, jak radzić sobie z tego typu ujawnieniami. Po pierwsze, warto przyjąć ujawnienie bez okazywania szoku lub niedowierzania i traktować je poważnie. Następnym krokiem jest zapewnienie dziecka, że nie zrobiło nic złego i że to, co powiedziało, jest poważne. Następnie warto poinformować dziecko, że to ujawnienie musi być dokonane w obecności innych osób, ale tylko tych, których zadaniem jest ochrona dzieci, np. funkcjonariuszy policji, nauczycieli lub psychologów.

Ponieważ zarzut znęcania się nad dzieckiem może prowadzić do dochodzenia karnego, nie należy podejmować żadnych działań, które mogłyby zagrozić dochodzeniu policji. Jednak dziecko powinno być w stanie wyjaśnić własnymi słowami, co się wydarzyło, bez zadawania pytań naprowadzających, a jedynie pytań otwartych. Na koniec, korzystne jest dla słuchacza, aby nagrał ujawnienie, tj. zrobił kilka bardzo krótkich notatek w tym czasie i spisał je szczegółowo tak szybko, jak to możliwe.

Jak promować bezpieczeństwo w sieci?

Internet jest niesamowitym narzędziem dla dzieci do nauki, socjalizacji i wyrażania siebie. Niemniej jednak jest jasne, że może być również niebezpiecznym miejscem dla dzieci. W rzeczywistości to, co dzieje się w sieci, odzwierciedla rzeczywistość, z którą dzieci mierzą się każdego dnia – w domu, w szkole i w swoich szerszych społecznościach, i może prowadzić do długotrwałych skutków dla dzieci.

Dlatego też, aby promować bezpieczeństwo dzieci w sieci, konieczne jest zaangażowanie wszystkich podmiotów ważnych w życiu dziecka, począwszy od sektora edukacji, aby nauczyć dzieci umiejętności cyfrowych i bezpieczeństwa w sieci. Pandemia Covid-19 udowodniła pilną potrzebę poprawy tych umiejętności i nieadekwatność obecnego systemu edukacji do reagowania na te potrzeby.

Rodzice, opiekunowie, wychowawcy i wszystkie osoby zaangażowane w życie dziecka odgrywają znaczącą rolę w zapobieganiu i identyfikowaniu niektórych z wyżej wymienionych zagrożeń. W tym sensie ważne jest wykrywanie oznak nadużyć online, takich jak spędzanie znacznie więcej, lub znacznie mniej czasu niż zwykle online, wysyłanie wiadomości tekstowych, granie tudzież korzystanie z mediów społecznościowych; wydawanie się odległym, zdenerwowanym, lub złym po korzystaniu z Internetu lub wysyłaniu wiadomości tekstowych albo zachowywanie tajemnicy co do tego, z kim rozmawiają i co robią online lub na swoim telefonie komórkowym.

Jak zadbać o bezpieczeństwo swojego dziecka w sieci?

W obecnym krajobrazie cyberniebezpieczeństwa jednym z najważniejszych zadań rodziców jest zapewnienie bezpiecznego dostępu do sieci. Dlatego zespół Bitdefender stworzył kilka kluczowych zasad, które powinni wdrożyć rodzice dzieci, które korzystają z Internetu.

• Dbaj o edukację dzieci z zakresu podstawowych zasad cyberhigieny.
• Uświadamiaj dzieci w zakresie niebezpieczeństw w sieci.
• Obserwuj swoje dziecko. Podejmij działania, jeśli zauważysz, że jest nieobecne, unika kontaktu z dorosłymi lub rówieśnikami.
• Zabezpiecz wszystkie urządzenia za pomocą skutecznego systemu antywirusowego.
• Zadbaj o kontrolę treści przeglądanych przez Twoje dziecko za pomocą Kontroli Rodzicielskiej Bitdefender.

Kontrola Rodzicielska to specjalny moduł zawarty w niektórych pakietach systemów antywirusowych Bitdefender. Dzięki niemu będziesz mógł w łatwy sposób ustalić zasady korzystania z sieci przez Twoje dziecko. Kontrola Rodzicielska Bitdefender umożliwia ustawienie filtrów bezpieczeństwa przeglądania sieci, możliwość monitorowania aktywności dzieci oraz lokalizacji ich urządzeń, a także możliwość ustawienia limitów czasu na to, jak długo Twoje dziecko może grać lub oglądać filmy.

Ponadto dzięki Kontroli Rodzicielskiej będziesz mógł zablokować korespondencje Twojego dziecka z nieznajomymi i potencjalnie niebezpiecznymi rozmówcami. Dzięki temu zabezpieczysz je przed drapieżnikami w sieci i potencjalnymi nadużyciami.