Oszustwo internetowe – czym jest i gdzie je zgłosić?

Identity theft

Identity theft, czyli kradzież tożsamości, to bardzo częste oszustwo internetowe, które charakteryzuje się tym, że cyberprzestępca kradnie naszą tożsamość i wykorzystuje ją do nieetycznych lub przestępczych celów. W najlepszym wypadku haker wykorzysta wyciek danych, w którym znajdują się informacje o nas i wykorzysta je do stworzenia konta na platformie zakupowej po to, by móc dodawać w naszym imieniu pozytywne rekomendacje do poszczególnych sklepów, które oferują scam. W gorszym wariancie może brać na nas kredyty lub pozostawiać nasze dane w taki sposób, aby organy ścigania myślały, że to my jesteśmy cyberprzestępcami.

Jak rozpoznać oszustwo internetowe?

Oszustwa internetowe i wiadomości phishingowe do niedawna charakteryzowały się tym, że ich treść była napisana sztucznym językiem i miała masę błędów. Jednak obecnie to kryterium rozpoznawcze nie jest już aktualne, ponieważ oszuści często korzystają z narzędzi opartych na sztucznej inteligencji takich, jak ChatGPT, które generują wzorcowe, bezbłędne teksty. Pamiętajmy jednak o tym, że mamy do czynienia z oszustwem internetowym, jeśli:

• Ktoś przedstawia nam zbyt piękną ofertę, aby mogła być prawdziwa.
• Sprzedawca próbuje żerować na trudnej sytuacji ofiary, np. proponując jej leki na poważną, nieuleczalną chorobę.
• Sprzedawca nie chce zgodzić się na odbiór osobisty towaru lub opłaty za pobraniem.
• Nowo poznana osoba w sieci od razu rozpoczyna relację romantyczną, kreuje się na idealną osobę i próbuje pożyczyć od Ciebie pieniądze.
• Tekst treści ogłoszenia lub wiadomości wydaje Ci się dziwny, napisany „sztucznym językiem”.

Jeśli chcesz obronić się przed oszustwami internetowymi, to gdy tylko zauważysz którąkolwiek z powyższych czerwonych flag, powinieneś natychmiastowo zrezygnować z takiej oferty i zerwać kontakt z potencjalnym oszustem. Oprócz tego warto także pamiętać o podstawowych zasadach cyberhigieny przygotowanych przez zespół Bitdefender.

• Zawsze korzystaj z urządzeń zabezpieczonych za pomocą skutecznego systemu antywirusowego wyposażonego w moduł antyphishingowy, np. Bitdefender Total Security. Aktualne metody phishingowe, linki wysyłane przez oszustów i sfałszowane strony internetowe są praktycznie niemożliwe do odróżnienia od oryginałów. Dlatego warto zapewnić sobie dodatkową ochronę antywirusową, która zablokuje takie cyberniebezpieczeństwa.
• Używaj silnych, unikalnych haseł składających się co najmniej z 12 znaków – wielkich i małych liter, cyfr i znaków specjalnych. Jeśli korzystasz z wielu kont, to rozważ zakup dostępu do menadżera haseł, np. Bitdefender Password Manager.
• Nie podawaj zbyt wielu danych o sobie w sieci. Dzięki temu w razie wycieku danych Twoja tożsamość pozostanie bezpieczna.
• Unikaj nielegalnego oprogramowania oraz pirackich treści, które mogą zawierać złośliwe oprogramowanie.

Skutki oszustw internetowych

Oszustwa internetowe mogą doprowadzić do wielu nieprzyjemnych skutków, w tym, finansowych, prawnych i emocjonalnych. Niestety wielu użytkowników sieci często bagatelizuje możliwość stania się ofiarą oszustwa internetowego, co może doprowadzić do bardzo nieprzyjemnych konsekwencji. Dlatego zespół Bitdefender postanowił przedstawić możliwe następstwa oszustw internetowych.

Skutki finansowe

Oczywistym następstwem oszustw internetowych jest utrata środków materialnych. Cyberprzestępcy bardzo często próbują wyłudzić pieniądze od swoich ofiar z wykorzystaniem technik socjologicznych. W tym celu próbują w pierwszej kolejności wzbudzić zaufanie lub nawiązać romantyczną relację, a następnie proszą o pieniądze. Niestety następstwa takich działań mogą być tragiczne dla ofiar, które nierzadko tracą oszczędności swojego życia lub biorą kredyty w celu rzekomej „pomocy” dla cyberprzestępcy. Oczywiście nie każde oszustwo internetowe kończy się w tak ekstremalny sposób, ponieważ często hakerzy próbują pozyskać małe kwoty, które będą dla nas niezauważalne, a w skali kilkuset tysięcy ofiar będą bardzo dochodowe dla przestępcy.

Skutki prawne

Oszustwa internetowe mogą ściągnąć na nas także skutki prawne. Jednak, co grozi za oszustwo internetowe? Jeśli to my dopuszczamy się oszustw internetowych, to grozi nam nawet do 5 lat pozbawienia wolności. W przypadku, gdy takich oszustw dopuszczą się np. nasze dzieci, to będziemy musieli zmierzyć się z problemami wynikającymi ze zwrotów kosztów oraz współpracy z kuratorem. Nawet jeśli zostaniemy ofiarami oszustw internetowych, to nadal możemy zmagać się ze skutkami prawnymi w przypadku, gdy hakerzy wykorzystali nasze dane osobowe do przeprowadzania cyberprzestępstw.

Skutki emocjonalne

Kolejnymi następstwami oszustw internetowych są skutki emocjonalne. Wielu użytkowników, którzy padli ofiarami cyberprzestępców zgłaszają problemy emocjonalne, które są spowodowane utratą złudzeń o „prawdziwej” miłości i dóbr materialnych, które gromadzili przez wiele lat. Inni natomiast zmagają się utratą zaufania i problemem z nawiązywaniem nowych znajomości. Nie możemy także zapominać o skutkach emocjonalnych ofiar kradzieży tożsamości, które muszą zmagać się z wielkim stresem z powodu uczestniczenia w procesach mających na celu ich uniewinnienie.

Gdzie zgłosić oszustwo internetowe?

W przypadku, gdy zostaniemy ofiarami oszustwa internetowego, to powinniśmy niezwłocznie zgłosić ten fakt. Jednak, gdzie zgłosić oszustwo internetowe? Możemy to zrobić, np. do jednej (lub kilku) z poniższych instytucji:

• Policja
• Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
• Bank
• Organizacje pozarządowe zajmujące się cyberbezpieczeństwem, np. CERT Polska

Poradnik krok po kroku jak zgłosić oszustwo internetowe

Skoro wiemy już, gdzie powinniśmy zgłosić fakt, że staliśmy się ofiarami scamu, to teraz przyjrzyjmy się temu, jak zgłosić oszustwo internetowe i jak odzyskać pieniądze. Pamiętajmy o tym, że w przypadku utraty pieniędzy przez oszusta musimy działać jak najszybciej, najlepiej od razu po tym, gdy się zorientujemy.

W pierwszej kolejności zacznijmy od telefonu do CERT Polska i Banku i pozyskajmy, jak najwięcej informacji związanych z dokumentami, które musimy zorganizować. Pamiętajmy także o tym, aby zebrać, jak najwięcej dowodów takich, jak screeny z rozmów, faktury, dowody wpłat, korespondencja mailowa itp.

Następnie zgłoś oszustwo policji. Przedstaw jak najwięcej szczegółów sprawy, przekaż dowody i upewnij się, że otrzymasz numer swojej sprawy. Później przekaż wszystkie informacje swojemu bankowi, ponieważ być może uda Ci się odzyskać pieniądze, nawet jeśli policja nie złapie sprawców (najbardziej prawdopodobny scenariusz, szczególnie gdy mamy do czynienia z zagranicznymi oszustwami internetowymi).

Zapewne zastanawiasz się także, od jakiej kwoty możesz zgłosić oszustwo internetowe. Odpowiedź jest prosta, od każdej. Aczkolwiek musisz pamiętać o tym, że zgodnie z kodeksem karnym oszustwo internetowe do 100 zł jest wykroczeniem, a powyżej tej kwoty jest przestępstwem. Pamiętajmy jednak o tym, że zawsze warto zgłaszać oszustwa internetowe, ponieważ poza utratą pieniędzy istnieje ryzyko, iż skradziono nasze dane osobowe. Natomiast za ten czyn grozi do 5 lat pozbawienia wolności.

Oszustwa internetowe – podsumowanie

Aktualny krajobraz cyberzagrożeń jest bardzo niebezpieczny dla wielu użytkowników sieci i sprzyja cyberprzestępcom, którzy planują nowe oszustwa finansowe. Dlatego zawsze powinniśmy pamiętać o podstawowych zasadach cyberbezpieczeństwa oraz o tym, aby zadbać o bezpieczeństwo naszych bliskich. Ponadto w przypadku, gdy staniemy się ofiarą oszustwa internetowego, to zawsze zgłaszajmy ten fakt, ponieważ nie tylko mamy dzięki temu szansę na odzyskanie pieniędzy, lecz także realnie pomagamy zespołom do spraw cyberbezpieczeństwa w łapaniu internetowych przestępców.