Artykuł zaktualizowany 08.08.2023 r.

Wirus komputerowy to aplikacja, która może się kopiować, dołączając swój kod do innych plików w systemie. Jego misją jest rozprzestrzenianie się z pliku na plik i z komputera na komputer, powodując głównie szkody i zagrażając integralności zainfekowanego komputera. W większości przypadków wirus modyfikował pliki systemowe, czyniąc host bezużytecznym. Krótko mówiąc, wirus może głównie pogorszyć pliki systemowe, co uniemożliwia uruchomienie systemu operacyjnego.

Wirusy komputerowe – rodzaje

Czym jest wirus komputerowy i jakie są jego rodzaje? Jak już wspomnieliśmy, wirusy komputerowe mogą powodować różne zmiany w naszych urządzeniach. Ich rodzaje zmieniają się wraz z rozwojem Internetu i sposobem korzystania z niego w naszym codziennym życiu. Obecnie nie wyobrażamy sobie dnia, w którym nie mielibyśmy dostępu do sieci. Dzięki niemu możemy pracować, dokonywać płatności elektronicznych, przeglądać ważne pliki czy umawiać się na wizyty lekarskie. Jakie są obecnie najpopularniejsze typy wirusów komputerowych i jak mogą dostać się na nasze urządzenia? Przyjrzyjmy się temu bliżej. Możemy rozróżnić następujące rodzaje wirusów komputerowych:

• Wirusy pasożytnicze.
• Wirusy wieloczęściowe.
• Wirusy gnieżdżące.
• Wirusy towarzyszące.
• Wirusy polimorficzne.
• Wirusy BIOS-owe.
• Makrowirusy.
• Robaki komputerowe.
• Wirusy dyskowe.
• Wirusy plikowe.
• Wirusy rezydentne.
• Wirusy nierezydentne.

Pierwszy wirus komputerowy

Pierwsze wirusy komputerowe narodziły się w środowisku akademickim i zostały stworzone do zupełnie innych celów niż infekowanie systemów i powodowanie spustoszenia wśród użytkowników komputerów. Na przykład pod koniec lat 50. brytyjski matematyk Lionel Penrose opublikował raport zatytułowany „Maszyny samoreprodukujące”, przegląd prostego dwuwymiarowego modelu zdolnego do samoreplikacji, mutacji i atakowania systemów komputerowych. Praktyczna część projektu została przeniesiona przez Fredericka G. Stahla na system IBM 650. W tym momencie naukowcy i badacze zajmowali się wyłącznie sztuczną inteligencją i kwitnącą dziedziną robotyki.

Kilka lat później trzech badaczy z Bell Telephone Laboratories rozpoczęło eksperymenty z grą programistyczną o nazwie Darwin. Darwin składał się z programu o nazwie „sędzia” działającego w wyznaczonej części pamięci komputera (miejsce pamięci nazywano „areną”).

Każdy gracz musiałby pisać małe programy przy użyciu kodu maszynowego IBM 7090 i mógłby wywoływać określone funkcje przechowywane w „sędzinie”. Głównym celem było zbadanie lokalizacji pamięci, zakończenie działania przeciwnego programu uruchomionego w tym miejscu, a następnie wypełnienie wolnego miejsca kopiami samych siebie.

Sama gra była po prostu nieszkodliwą rozrywką, ale może być również postrzegana jako narodziny oprogramowania do samoliczenia, które będzie dalej wykorzystywane w zupełnie inny sposób.
Nowoczesne wirusy komputerowe

Współczesne systemy operacyjne są wyposażone w zabezpieczenia antywirusowe, takie jak możliwość wykrywania i przywracania zmodyfikowanych plików systemowych do stanu czystego. Ale jest jeszcze jeden powód, dla którego twórcy szkodliwego oprogramowania porzucili ostatnio tworzenie wirusów. Nasze wewnętrzne dane telemetryczne pokazują, że wirusy stanowią jeden niewielki procent zagrożeń, które widzimy w skali globalnej.

Aby zarabiać na infekcjach, cyberprzestępcy potrzebują swoich dzieł, aby pozostawały niezauważone i pozostawały w Internecie przez długi czas. Ponieważ wirusy komputerowe atakują pliki i systemy operacyjne, są one zbyt głośne i budzą podejrzenia użytkowników.

Mimo to niezwykle złożone wirusy, takie jak Win32.Sality, Win32.Virtob lub Win32.Ramnit, nadal znajdują się w obiegu. W ciągu ponad 13 lat istnienia sama Sality zainfekowała ponad 2 miliony komputerów na całym świecie.

Wirusy skryptowe

Wirusy skryptowe to specyficzna grupa złośliwego oprogramowania, które jest tworzone w językach skryptowych. Jednak, jak działa ten wirus komputerowy? Ten typ złośliwego oprogramowania uruchamia się, jako wpisy aktywujące funkcje, na których zależy cyberprzestępcom. To złośliwe oprogramowanie ma możliwość infekowania plików makropoleceń, Mogą infekować pliki makropoleceń, plików wsadowych i plików zawierających skrypty powłoki systemowej.

Najgroźniejsze wirusy komputerowe

Do najgroźniejszych wirusów komputerowych możemy zaliczyć z pewnością złośliwe oprogramowanie typu ransomware. Ten typ wirusów w przeciwieństwie do wirusów nierezydentnych instaluje się na urządzeniu i ma na celu zaszyfrowanie danych ofiary. Gdy już do tego dojdzie, to cyberprzestępca stojący za atakiem kontaktuje się z poszkodowanym i proponuje deszyfrator w zamian za okup. Wartość wyłudzenia może sięgać od kilkudziesięciu do nawet kilku milionów dolarów. Ten typ złośliwego kodu bardzo często jest wysyłany w postaci niebezpiecznych załączników, które są rozpowszechniane podczas przeprowadzania kampanii phishingowych.

Innymi najniebezpieczniejszymi wirusami są exploity, czyli szkodliwe wirusy rezydentne, które zostało stworzone w celu wykorzystywania luk w systemie i w aplikacjach właściciela zainfekowanego komputera. Pliki z tymi wirusami są często dołączane do załączników w kampaniach phisingowych i do nielegalnego oprogramowania. Po detonacji złośliwego kodu skanuje on nasz system i wyszukuje luki, dzięki którym pozwala na przejęcie kontroli nad naszym urządzeniem cyberprzestępcy. Eksperci do spraw cyberbezpieczeństwa zauważają, że niezwykle trudno wykryć te wirusy.

Jak zwalczać wirusy komputerowe?

Najskuteczniejszą metodą na zwalczanie wirusów komputerowych jest przestrzeganie podstawowych zasad cyberhigieny. Jeśli chcemy uniknąć zainfekowania dysku, powinniśmy pamiętać o regularnym aktualizowaniu systemu i naszych wszystkich aplikacji. Ponadto unikajmy pirackiego oprogramowania. Niestety w sferze internetowej praktycznie nic nie jest za darmo. Jeśli wydaje się takie być, to najprawdopodobniej ceną, którą płacimy za dane treści, jest ujawnienie naszych danych osobowych.

Warto także unikać niebezpiecznych stron internetowych, które mogą zawierać szkodliwe oprogramowanie. Jeśli to możliwe, to korzystajmy tylko z szyfrowanych stron, dzięki temu mamy pewność, że nasze dane nie zostaną skradzione. Ponadto unikajmy linków, które otrzymujemy we wiadomościach na czatach i załączników z podejrzanych wiadomości e-mail.

Bardzo ważnym elementem skutecznej ochrony przed wirusami jest także zainstalowanie skutecznego programu antywirusowego, nie tylko na komputerach, lecz także na urządzeniach mobilnych (niektóre wirusy atakują także smartfony). Skuteczny antywirus potrafi rozpoznać wirus komputerowy i bezpiecznie go usunąć. Jednak, czy programy antywirusowe rzeczywiście są w stanie uchronić nas przed niebezpiecznym kodem? Na to pytanie odpowiemy w następnym podrozdziale.

Czy programy antywirusowe są skuteczne w ochronie przed wirusami?

Oprogramowanie antywirusowe to aktualnie najskuteczniejszy sposób na ochronę przed złośliwym oprogramowaniem. Dzięki możliwości skanowania systemów i ochronie w czasie rzeczywistym antywirusy mogą nas ochronić przed wszelkimi znanymi wirusami opartymi o skrypty. Ponadto antywirusy firmy Bitdefender są wyposażone w technikę uczenia maszynowego i są oparte o heurestykę, dzięki temu chronią urządzenia przed zagrożeniami typu zero-day oraz tymi, które jeszcze nie zostały rozpoznane. Oprócz tego skuteczny antywirus może nas ochronić przed wirusami telefonów komórkowych.

Wirus komputerowy – jak zachować bezpieczeństwo

Mimo, że wirusy komputerowe zbliżają się do końca swojej ważności, nie upadną bez walki. Aby mieć pewność, że Twój komputer nie padnie ofiarą wirusów komputerowych, pobieraj pliki tylko z wiarygodnych źródeł. Nigdy nie otwieraj podejrzanych załączników lub wiadomości e-mail, które trafiły do folderu śmieci w skrzynce odbiorczej, o ile go nie znasz i nie ufasz.

Dobre rozwiązanie do ochrony przed złośliwym oprogramowaniem, takie jak wielokrotnie nagradzane antywirusy Internet Security lub Total Security firmy Bitdefender, pomogą ci trzymać się z dala od zagrożeń, w tym wirusów komputerowych. Jeśli chcesz ochronić swoje urządzenie mobilne z systemem Android, to warto, abyś zainteresował się programem antywirusowym Bitdefender Mobile Security for Android.